ภาวะสมองเสื่อม คืออะไร ?

ภาวะสมองเสื่อม (Dementia) เป็นภาวะที่เกิดความเสื่อมถอยของสมองในส่วนของการทำงานขั้นสูง ที่มีความรุนแรงมากจนมีผลต่อการทำงานและการใช้ชีวิตในสังคม

การทำงานขั้นสูงของสมอง (cognitive functions) ได้แก่ ความจำ (memory) ภาษา (language) การรับรู้ระยะและทิศทาง (visuospatial) การทำกิจกรรมที่มีขั้นตอน (praxis) การมีสมาธิในการทำกิจกรรมที่ซับซ้อน (attention) การตัดสินใจในการทำกิจกรรมหรือบริหารงาน (executive function) รวมทั้งการแสดงออกของพฤติกรรม (behaviour) และอารมณ์ (mood)

ภาวะสมองเสื่อมนั้นไม่ใช่โรคแต่เป็นกลุ่มอาการที่มีสาเหตุหรือโรคที่ทำให้เกิดภาวะดังกล่าวแตกต่างกันออกไป อาการแสดงของภาวะสมองเสื่อมเป็นกลุ่มอาการที่มีความหลากหลาย ขึ้นอยู่กับโรคหรือสาเหตุนั้น ๆ

โดยทั่วไปมักมีความเข้าใจว่า “สมองเสื่อม คือ โรคอัลไซเมอร์” แต่ที่จริงแล้ว อัลไซเมอร์นั้นเป็นเพียงสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดภาวะสมองเสื่อม เพียงแต่ว่าในผู้ป่วยสูงอายุนั้น อัลไซเมอร์เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด คือพบได้ประมาณ 40 % ในผู้ป่วยสูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม โดยอีกมากกว่าครึ่งที่เหลือนั้นเป็นสาเหตุอื่น ๆ

โรคที่ทำให้เกิดภาวะสมองเสื่อมนั้นแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มได้แก่

1. กลุ่มโรคที่เกิดจากเซลล์ประสาทสมองเสื่อมเร็วกว่าปรกติ ซึ่ง อัลไซเมอร์เป็นหนึ่งโรคในกลุ่มนี้ โดยโรคกลุ่มนี้ในปัจจุบันนั้นยังไม่มีการรักษาให้หายขาด และยังไม่มีวิธีป้องกันการเกิดโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2. กลุ่มโรคที่เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ซึ่งโรคกลุ่มนี้ถ้าเราทราบสาเหตุ เราจะสามารถรักษาภาวะสมองเสื่อมให้หายขาดได้ หรืออย่างน้อยก็จะสามารถรักษาและป้องกันไม่ให้ภาวะสมองเสื่อมนั้นเป็นมากขึ้น เช่น โรคหลอดเลือดสมอง ผลข้างเคียงจากยา โรคไทรอยด์ ความผิดปรกติของเกลือแร่ ภาวะหยุดหายใจบ่อยระหว่างการนอน และโรคทางจิตเวชโดยเฉพาะโรคซึมเศร้า